İSTANBUL-İRFAN ÖZER(YSM) - COVID-19 pandemisi ile mücadeleye yönelik küresel çabalar, 2020’nin ikinci yarısından itibaren dünyadaki metal ve madencilik endüstrisinin yönünü değiştirdi. Ekonomideki hızlı toparlanmanın metallere talebi artırması üreticiler ve maden araştırmaları için sağlam zemin yarattı. Bu koşulların 2022’de devam etmesi bekleniyor. Ancak gücünü korumakla birlikte metal fiyatlarının 2022’de şu anki zirvelerden bir miktar gerileyebileceği tahmin ediliyor. Yine de tedarik sıkıntısı nedeniyle 2025 yılına kadar fiyatların tarihsel ortalamanın üzerindeki seyrini sürdürmesi bekleniyor. Özellikle küresel enerji geçişinin hızlanmasında kullanılan malzemelere olan talebin güçlenmesi metalleri yıllar boyu destekleyecek.
Bakır
Londra Metal Borsası’nda (LME) işlem gören endüstriyel metallerin fiyatı bu yıl yüzde 28 yükseldi. Aynı dönem içinde bakır fiyatları yüzde 20 yükselerek 9.500 dolar/ton civarında hareket ediyor. Comex’de ise 4.3 dolar/lb (libre) düzeyinden işlem görüyor. Düşük stok ilk üç çeyrek dönemde fiyatları desteklerken, daha sonra Çin’de yavaşlayan büyüme ve ABD’de parasal politikaların sıkılaştırılması fiyatları baskıladı. 2022’de bakır fiyatlarının biraz daha gevşeyeceği öngörülüyor. Uluslararası Bakır Çalışma Grubu (ICSG) küresel rafine bakır piyasasının 2022’de fazla vereceğini öngörüyor. ICSG, bu yıl 42 bin tonluk küçük bir açık beklerken, gelecek yıl arzın talebin 328 bin ton üzerinde gerçekleşeceği tahmininde bulunuyor. Commerzbank analistleri, talep artışının arzı absorbe etmeye yetmeyeceğini belirterek fiyatların hız keseceğini söylüyor. Dünya Bankası da fiyatlarda gelecek yıl yüzde 5 gerileme öngörüyor. Dünyanın en büyük bakır üreticisi Codelco, bakır fiyatlarının şu anda 4.30 dolar/lb seviyesindeyken, bir yılda libre başına 3.80-3.90 dolar arasında düşmesini bekliyor. Bu da Londra’da fiyatların 1000 dolar gerileyebileceğine işaret ediyor. Codelco CEO’su Octavio Araneda, “Özellikle kısa ve orta vadede fiyatları tahmin etmek her zaman çok zor, ancak gelecek yıl muhtemelen bu yıldan biraz daha düşük fiyatlara sahip olacağız” diyor.
Şili ve Peru’da devreye alınacak yeni projelerinin 200 bin ton yeni arz anlamına geldiğini sektör analistleri, Kongo’daki Ivanhoe madeni ile Endonezya’da Freeport’un üretimi artırmasının piyasaya 180 bin ton bakır eklenmesini sağlayacağını söylüyorlar. Hurda bakırdan gelen ikinci üretimin artması da bakır fazlasına katkıda bulunacak. Orta vadede ise, enerji geçişinin bakır için itici güç olacağı belirtiliyor. 2022- 2025 döneminde güneş fotovoltaik panellerinden, rüzgar enerjisi tribünlerinden ve elektrikli araç (EV) sektörlerinden gelen güçlü taleple rafine bakır arzının yeniden talebin gerisinde kalması ve fiyatların yükseliş eğilimini sürdürmesi bekleniyor.
Nikel
Londra’da nikel fiyatları tedarik darboğazının stokları dip seviyelere çekmesiyle yedi yılın en yüksek seviyesine çıkararak 20.392 dolar/tonu gördü. Paslanmaz çelik ve elektrikli araç (EV) sektörlerinden gelen yüksek talep fiyatların sıçramasında etkili oldu. Ancak 2022’de fiyatların baskı altında kalabileceği belirtiliyor. S&P Global Intelligence tarafından hazırlanan raporda, başlıca üretici Endonezya’nın üretimini artırmasıyla birincil nikel arzının EV sektöründen gelen talebin üzerine çıkmasının beklendiği belirtiliyor. Rapora göre bu durum Londra’da 2022’de nikel fiyatlarını baskı altında tutacak.
Çinko
Londra’da çinko fiyatları yılbaşından bu yana beşte bir oranında yani 550 dolar/ ton kadar artış gösterdi. Fiyatlar şu sıralar 3.300 dolar bandında işlem görüyor. Tradingeconomics tarafından yapılan analizde fiyatların gelecek 12 ayda 2.914 dolar seviyesinden işlem görmesi bekleniyor. Yeni yılda Brezilya, Çin, Hindistan, Kazakistan ve Meksika’da üretimin artacağı beklentisi fiyatlar için baskı unsuru olarak gösteriliyor. Bu arada çeliğin galvenizlenmesinde kullanılan çinkonun, Çin’de gayrimenkul pazarındaki yavaşlamayı da hissedeceği belirtiliyor. Ancak orta ve uzun vadede fiyatların güçleneceği tahminleri yapılıyor. Çinko yenilenebilir enerjide korozyona karşı koruma amaçlı kullanılıyor. Ayrıca çinko enerji pil depolama alanında gelişmeler yaşanıyor. Bununla birlikte, Çin’de üretimin düşmesiyle birlikte çinko fiyatlarının 2022-25 döneminde yüksek kalması bekleniyor.
Alüminyum
Bu yıl boyunca alüminyum fiyatları sürekli arttı ve Ekim 2021’de ton başına 3.000 doları aşıp yıllık bazda yüzde 60 civarında prim Çin’in üretiminin enerji kullanımındaki kısıtlamalar nedeniyle azalması, Yunnan eyaletindeki 300 bin ton kapasiteli bir fabrikada üretimin durması fiyatlarında ralliye neden oldu. Beklenen arz sınırlamalarına karşı artan talebin etkisiyle, 2022’de yıllık ortalama fiyatın yıllık bazda yüzde 6 artacağı tahmin ediliyor. Araştırma şirketi IndexBox; 2022’de otomotiv sektöründen gelecek talebin artması, enerji fiyatlarındaki artışın üretime olumsuz etkisinin devam etmesi, Çin’in karbonsuzlaştırma politikasına bağlı olarak üretimin gerilemesi gibi nedenlerle fiyatlarda artışın devam edeceğini tahmin ediyor.
Kurşun
Londra’da 3 ay vadeli kurşun fiyatları yılın üçüncü çeyreğinde 2.500 dolara dayandıktan sonra şu sıralar yılbaşına göre yüzde 17 yükselişle 2.300 dolar seviyesinde bulunuyor. En büyük kullanım alanı olan kurşunasit bataryalara olan talep, ikinci el otomobil satışlarındaki patlama ile birlikte arttı. Öte taraftan, yeni araçlardaki akü talebi çip krizi ile sınırlandı. Çin’de lityum bataryaların pazarı ele geçirmeye başladığı elektrikli bisikletlerden geri dönüştürülmüş pillerden yapılan ikincil üretim artıyor. Ayrıca nikel/lityum bataryaların kullanıldığı elektrikli araçlara kayışın kurşun-asitle çalışan benzinli araç talebini azaltması nedeniyle enerji geçişi analistlere göre kurşun fiyatlarını olumsuz etkiyecek. Dünya Bankası, 2022’de kurşun fiyatlarının yüzde 5 gerilemesini bekliyor.
Demir cevherinde oynaklık 2022’de sürecek
Demir cevheri fiyatları bu yıl geniş bir aralıkta dalgalandı. %63 Fe’nin fiyatı yıl içinde 230 dolarla rekor seviyeye yükseldi ancak şu sıralar yılbaşına göre yüzde 35 düşüşle 100-105 dolar/ton aralığında. Çin’in ithalatının kasımda yüzde 14.6 arttığına dair haberlerle bu hafta canlanan demir cevheri fiyatlarındaki oynaklığın 2022’de süreceği tahmin ediliyor. Önümüzdeki yıllarda Çin’in karbonsuzlaşma girişimiyle birlikte ülkenin yüksek fırınlarında kapanmalar yaşanması ve 2020-22 döneminde pik demir üretimini 18 milyon ton azaltması öngörülüyor. Yüksek kaliteli demir cevheri talebi ise bu süreçte artabilir. Safl ık oranı artan demir üretiminde daha az kok kömürü kullanılıyor ve verimlilik de artıyor. Böylelikle daha az karbon emisyonu yayıyor. Bu arada Çin’in yılbaşından bu yana demir hurda ithalatında önemli bir artış görüldü. 2022 ve sonrasında ülkenin çelik üretiminde daha fazla hurda kullanılması bekleniyor. Çin dışırdaki çelik üreticilerinin çelik çıktısının da daha ılımlı seviyelere geleceği tahmin ediliyor. Öte taraftan demir cevheri arzını artırma çabaları yetersiz kalabilir. sürüyor. Üretime yönelik çevresel, sosyal ve yönetişim kriterlerinin zorlaşması Avustralya’da maden projelerini ve Brezilya’da planlanan yeniden maden açılışlarını geciktirebilir. Ayrıca enerji maliyetlerindeki artış da üretim tarafındaki sıkıntıları artırabilir. Dolayısıyla analistler, demin cevherinde oynaklığın yeni yılda devam edeceği görüşünde.
YSM HABER MERKEZİ