İSTANBUL-AYHAN DEMİRTAŞ(YSM) - Dergimizin ekonomi servisine konuk olan ödüllü ekonomist Elif Yıldız Kıratlı, dijital dünyanın geleceğinden ve en önemlisi Blockchain teknolojisi üzerine soru-cevap şeklinde yaptığımız sohbetimizi istifadenize sunuyoruz...

Dünyada Blockchain’i; Herkesin program yükleyebildiği, programların kendiliğinden yürütülebildiği, her programın mevcut ve önceki durumlarının her zaman herkes tarafından görülebildiği ve üzerinde çalışan uygulamaların kriptolojik olarak güvence altına alındığı sihirli bilgisayar” şeklinde tanımlayan Elif Yıldız Kıratlı, Dijital, dağınık ve merkezi olmayan bir kayıt defteri gibi çalışan, banka ve benzeri gibi bir aracı olmadan tüm işlemlerin kaydedilmesini sağlayan bir teknoloji olan Blockchain 2008 yılında Satoshi Nakmoto lakabıyla bilinen ancak kimliği gizli tutulan bir kişi veya grup tarafından geliştirildi. Aynı geliştirici 2009 yılında da Blockchain platformu üzerinde çalışan dünyanın ilk kripto para birimi olan Bitcoin’i de tanıttı.

Kripto paraların transferi, ödeme işlemleri ve işlem kayıtları için kullanılan Blockchain teknolojisi, para transferleri ve ödeme işlemlerinde yüksek işlem ücretleri ve uluslararası işlemlerdeki gecikmeler ve hatalar gibi bankacılık sisteminin neden olduğu problemlerin ortadan kaldırılması ve bankaların ve merkezi bir otoritenin müdahalesinin devre dışı bırakılmasını sağlamak üzere geliştirildi. Bitcoin de  herhangi bir merkez bankası tarafından arz edilmeyen veya herhangi bir merkezi otoriteye bağlı olmayan bir ödeme aracıdır.

1. Blockhcain’e  21.yüzyılın buluşu diyebilir miyiz?

Kesinlikle diyebiliriz. Çağın en güçlü teknolojilerinden biri olarak görülen Blockchain teknolojisi, yapılan işlemin tarihi, saati, tutarı, kullanıcının dijital kimliği gibi bilgileri içeren veri bloklarını oluşturan dijital veri parçalarının, bir benzeri olmayan “hush” adı verilen bir kodlama sistemiyle kodlanmasınıda sağlıyor

Bu kodla kaydedilen dijital bilgileri alfanumerik karakterlere çevrildikten sonra, blok veri zincirine ekleniyor ve Blockchain’de saklanan veriler, paylaşılan ve sürekli olarak güncellenen bir veri tabanında bulunuyor.

2. Blockchain kullanım alanları nelerdir?

Blockchain tabanlı uygulamalar ve platformlar sayesinde, para transferleri, tedarik zincirleri, nesnelerin interneti ağ yönetimi, reçeteli ilaçların takibi, gıda güvenliği gibi birçok alanda kullanımı mevcut. Para transferleri Blockchain ile para transferi saniyeler içinde ve 7/24 gerçekleştirilebilir. Blockchain wallet da bulunan kripto paranızı satarak reel bir para birimine dönüştürüp bu tutarı sistemde kayıtlı olan banka hesabınıza transfer edebilirsiniz. Dünyanın  bir çok ülkesindeki kullanıcılar henüz Türkiye’de bulunmayan Bitcoin ATM’leriden blockchain wallet’larıda bulunan bitcoinler karşılığında nakit çekebilmektedirler.

Birkaç ana başlıkta sıralamak gerekirse, reçeteli İlaçların Takibini, stoklarını, merkezi olmayan sınırsız kayıt tutma kapasitesi, kullanıcı gizliliği, düşük işlem ücreti, minimum hata çalışan mükemmel ve güçlü veri güvenlik sistemidir

3. Herkes blockhcain kullanabilir mi ?

Herkesin katılımına ve kullanımına açık olan Bitcoin ve  Etherium açık blockchain ağlarına yüksek işlem gücüne sahip bilgisayarlar ile herkes katılabilir. Kurumsal düzeyde oluşturulan özel blockchain ağlarını kullanmak için kullanıcılara belirli işlemleri yapabilme yetkilendirilir. Açık blockchain ağı herkesin işlem yapabilmesine ve okumasına izin verir, özel blockchain ise sadece giriş, güncelleme ve okuma yetkisi verilen katılımcılara açıktır ve yetkinin ağ başlatıcısı tarafından doğrulanması gereklidir. Özel blockchain ağlarının en önemli özelliklerinden biri gizliliktir. Açık blockchain ağlarında gizlilik ön planda değildir.

Blockchain’de veriler karmaşık algortimalar ve yazılımlar kullanılarak kodlandığı için veri güvenliği en üst seviyededir ve veriler milyonlarca bilgisayar tarafından kopyalandığı için hiçbir kullanıcı tarafından değiştirilemez.Smart Contract veya akıllı kontrat, blockchain’e yerleştirilen bir bilgisayar kodu ile kullancıların mutabakata vardıkları şartları yerine getirmesiyle otomatik olarak işleyen kontratlardır.

4. Türkiye’de Blockchain ve kripto paralar gerçeği nedir?

Türkiye de blochchain ve dijital varlıklar yani kripto paralar, daha çok astrologların, alanında uzmanlaşmamış,bilgisi az fikri çok, Televizyonlarda saat 24 den sonra yayınlanan, açık oturum daimi katılımcılarının ve YouTuber’ların sanrıları, komplo teorisyenlerinin ütopyaları ile gelişmeye çalışan bir alan. Maalesef korkunç bir bilgi kirliği var. Ve yine maalesef ki ülke de bu konuda akademik eğitim verebilecek, bilimsel ve ekonomik çalışmalar yapabilecek kurum veya kuruluşlar yok Yetişmiş kadrolar, uzmanlaşmış kişiler de  çok az.  Bu “çok az” kişilerde, “çok bilenler” ve “çok ünlüler” arasından sesini pek fazla duyurup ciddi çalışmalar yapamıyor.

Yine de Ülkemiz de Blockchain teknolojisinin sağladığı düşük maliyet, güvenlik, gizlilik ve hızdan çeşitli blockchain altyapıları kullanarak yararlanan bankacılık ve finans kuruluşları ile bu konuda hizmet sunan şirketler çok sınırlı sayıda olsa da mevcut. Ripple blok zincirine dahil olan bankalar var, bankacılık işlemlerini, daha hızlı, kesintisiz ve güvenli hale getirmeye çalışıyor.,  Mesela Borsa İstanbul, Güvenlik altyapısı olarak Blockchain zinciri kullanıyor. Tabi özel sektörde  projesiyle Borsa İstanbul, Takas İstanbul ve Merkezi Kayıt İstanbul’un elektronik başvuruya ait müşteri veri tabanında yer alan bilgileri senkronizasyonunu sağlıyor.

5. Son olarak ne söylemek istersiniz?

Ben merkezi olmayan ağların teknolojideki bir sonraki büyük dalga olacağını düşünüyorum. Blockchain, akıllı cihazlarımızın birbirleriyle daha hızlı ve daha iyi bir iletişim içinde olmasını sağlayacak ve inanın çok kısa bir sürede hayatımızın tamamını kapsayacak. Öğrenmek bilmek, anlamak ve kullanmak için geç kalmamak gerek.

YSM EKONOMİ SERVİSİ