Küresel ekonomik işleyiş, sorunların ağırlaşması pahasına günü kurtarmak konusunda aşırılık sınırlarının zorladığını düşündürüyor. Bu durum, küresel düzeni oluşturan kurumsal yapının kırılganlık açısından düzensiz yeni rekorlar serisine abone olmak zorunda kalmasından kaynaklanıyor. Son çeyrek asır genelinde para otoritelerinin söylem ve eylemlerindeki büyük savruluş, olumsuz gidişatın sonucu olarak karşımıza çıkıyor.

Küresel borç toplamı hızlanan bir şekilde artıyor ve böyle olmaz ise sistemin çökeceği biliniyor. Geri dönemeyecek kredilerin toplam borçlar içindeki payı hızlanan bir şekilde yükseliyor; yaşamakta olduğumuz salgın ve diğer ekonomik daralmalar global anlamda önlemlerin artırılmasına  yol açıyor. Para otoriteleri, bu eğilimlerin destekçisi olmak ve parasal işleyişin aksamaması için her alanda olduğu gibi anlamsız cezai yaptırımlar yaparak paranın değerini yıpratıyorlar!

Başka bir deyişle, hızla artan sorunlu ekonomik varlıklar adı konmamış biçimde al-sat işlemleri aracılığıyla sunulan kripto paralar yan tesirleri dolaylı müdahaleler ile kontrol altında tutulmaya çalışılıyor. Çok sorunlu, karmaşık ve göründüğü gibi olmayan yapı nedeniyle risk ve güven en sihirli konular haline dönüşüyor! Şeffaflık ve hesap-kitap defteri kapatılmış, güven ve risk tercihine dayalı olarak büyüyen bir kutuplaşma ön plana çıkmış durumda!

Orta vadede kredi hacmi hesapsızca büyütülüyor ve hızla artan sorunlular para otoriteleri tarafından kontrol ediliyor gibi gösterilse de  enflasyonist beklentiler güçlenerek işleyişi yerle bir edebilir. Süreç içinde güven bunalımı oluşur ve riskten kaçınma eğilimi yıkıcı olabilecek şekilde güçlenir; bu sonucu geciktirmek üzere para otoritelerinin bozuk para gibi harcanarak feda edilmesi sonucu etkilemez!

Enflasyon baskısı ciddi bir sorundur ve mevcut şekilde devam edilemeyeceği yönünde çok ciddi bir uyarıdır. Enflasyon baskısı küçük iken kontrol altına alınarak kalıcı çözüm için gereken yapılmaz ise görünür geleceğe ilişkin beklentiler kararır! Makroekonomik görünüm olumsuzlaşır, gelir ve servet dağılımı bozulur, başta ödemeler sistemi olmak üzere sistemi oluşturan kurumsal yapı batık hale gelir; enflasyonu canavar yapan, ortaya çıkardığı bu sonuçlardır!

Sorunların ağırlaşması pahasına günü kurtarmaya çalışanlar, sebep sonuç ilişkisine bakmıyor; sadece geniş kitleleri bir süre için sakinleştirmenin bir yolunu arıyor. Geniş kitleleri ekonomik olarak bir takım söylemlerle yönlendirebilmeye devam edebilmenin, söz konusu kesimleri daha etkili bir şekilde aldatabilmenin yeni yollarını veya farklı biçimlerini zorlamak dışında bir şey yapmıyorlar. Siyasilerin ardından, finansal bürokrasi ve para otoritelerinin de bu kesimlerin oyuncağı haline gelmesi sistemik çöküşü tetikleyebilecek bir durumdur! Enflasyon canavarından çok daha tehlikelidir ve küresel salgının ilacı değildir.

Küresel krizden bu yana geçen sürede enflasyon düzeyi kabul edilebilir seviyelerin gerisinde kalmış ve bu durumu düzeltmek için çok çalışılmış olabilir! Küresel ekonominin çok daha sorunlu hale geldiği, gelir ve servet dağılımının çok tehlikeli olabilecek şekilde bozulduğu, zorunlu yapılandırmalar ve iyimser görünüm için toplam borçlar hızla artarken ödemeler sistemine ilişkin sorunların çözümsüz hale gelmesi türünden olumsuzluklar genel kabul görüyor ve enflasyon canavarını aratmıyor! Çünkü 2021'de en büyük risk ekonomik çöküşleri yaşanacağı yeni bir küresel kriz ortamına merhaba dedik!

Bu olumsuzlukların üzerine gelen ve küresel kırılganlığı bir kaç katına çıkararak günü kurtarma şampiyonlarını birbirine düşüren salgın, risk ve güven konusundaki sihri tarumar ediyor! Dengeler değiştiği için eski alışkanlıklar artık işe yaramıyor; bunu görenlerin sayısı arttıkça para otoriteleri kimsenin almak istemediği riskleri alarak çöpçülük yapmak zorunda kalıyor! Bunlar yetmiyormuş gibi, siyasilerin ellerine aldığı jeopolitik silahlanma ile birbirlerinin düzenini bozma tehdidini yükseltmesi, kurdukları dijital dünya düzeninde kripto ekonomi argümanları aracılığıyla hileli kumar masasını büyütüyorlar!

ABD para otoritesinin yaklaşım değiştirmek zorunda kalması, bugüne kadar işler iyiye gittiği için gerçekleşmedi; diğer tüm para otoritelerinin ve küresel beklentilerin değişmesine sebep oldu! Sorunlar ağırlaştıkça, siyasilere zaman kazandırmak için farklı şekilde devreye girmek zorunda kaldı; kalıcı çözüm peşinde koşulmadığı için sorunlar ağırlaştı ve para otoritelerinin yıpratıcı yükü hızla ağırlaştı. ABD para otoritesinin çeyrek asır gibi kısa bir süre içinde, anti-enflasyonist çizgiden baloncuların kralına dönüşmesi kıyamet alametidir! Beyaz Saray baskını!...Sosyal medya engellemeleri, kısıtlamaları!...Küresel olarak işsizlik sayısında artış!..Bu sıralamaları daha da artırabiliriz.

Küreselci kuralsızlık ve finansal eğilimlerin belirleyici olduğu koşulların sonuna geldik; bundan sonrası çok farklı olacak, aksini iddia edenler çok yanılmaya ve ülkemizin geleceğini karartmaya devam edecek! Lütfen dönüp yakın geçmişe bakınız! Son beş yıl içinde faiz yükselterek ve yabancı kaynak girişini başlatmak üzere Uluslararası Para Fonu’nun reçetelerini uygulayarak durumunu düzeltebilmiş gelişen ekonomi var mı? Eğer var ise bile, bundan sonra hiç olamayacak!

Ekonomik olarak her gelen yıl gideni aratmaya devam edebilir! Dikat edelim!....