Nihayet tüm dünyanın sabırla beklediği haber geçtiğimiz günlerde geldi ve COVID-19 aşısının hayata geçirilmesine dair büyük bir adım atıldı.
Aşının mucitlerinin Türk asıllı Almanlar olması da tweet atarak değil çok çalışarak dünyayı ve ülkemizi değiştirebileceğimize dair güzel bir örnek.
Sosyal medyanın ortaya çıkardığı sahte kahramanlar yerine kimleri örnek almamız gerektiğini gösteren mütevazı bir çift. Aşı henüz tüm aşamalardan geçmemiş olsa da etkinliği yüzde 90 civarında görünüyor. Şayet bu durum kesinleşirse her yıl mutasyon geçiren gribe karşı kullanılan ve etkinliği yüzde 45-50 aralığında olan aşılara oranla çok daha başarılı bir aşı piyasaya gelecek demektir.
Yüksek etkinlik COVID-19'un bulaşıcılığı bir anda artış göstermeyecekse nüfusun yüzde 55-60’ı aşılanırsa büyük ölçüde koruma sağlanacağına da işaret ediyor. Pfizer ile aynı modeli kullanan Moderna ve başka bir teknik üzerinde çalışan AstraZeneca’da yakında aşılarının performanslarını açıklayacak şirketler.
Farklı şirketlerin aşı geliştirmesinin ve bu aşıların yüksek etkinlik göstermesinin ardından finansal piyasalarda stratejiler, en azından kısa vadede, değişmeye başladı. Sektörel rotasyonlar kadar ülkeler arasında farklılıklar da yatırım kararlarında önemli olacak.
Açıklamaların ardından “evde kal” temasından faydalanan şirketler yani Netflix, Amazon, Zoom vs. gibi “büyüme” hikayesi olan hisseler değer kaybederken doğal olarak ucuz kalmış sektörler yani hava yolları, restoranlar, oteller, cruise vs.gibi işletmeler değer kazandı. Bu gelişme “büyüme” bazlı hisselerden “değer” bazlı hisselere geçiş olarak açıklanabilir.
Aşı fiyatlaması hemen yapılsa da reel ekonomiye katkısı 2021’in ikinci yarısında görülecektir. Mart ayından bu yana ABD hane halkının mevduat büyüklüğü 2 trilyon dolar arttı. Bu tasarruflar günlük hayat normale döndüğünde çok hızlı bir şekilde tüketime gidecek. Bazı sektörler bu talebi karşılarken bazıları, örneğin restoranlar, oteller,seyahat şirketleri, kapanan frimalar ve yaşanan iflaslar neticesinde ciddi anlamda ekonomi daraldığından yüksek fiyat artışları göreceğiz. Yani problemli bir enflasyon tipi karşımıza çıkacak.
Açıklanan aşı haberi ABD 10 yıllık bono getirilerini de yukarı itmiş durumda. Şayet sadece nominal faizler değil reel ABD getirileri de yükselirse bu altın gibi emtialar veya gelişmekte olan ülkeler için çok iyi bir haber değil.
Son olarak ABD seçimlerinde bundan sonrasını özetlemek yerinde olacaktır. 14 Aralık’tan sonra seçiciler kurulu oylarını kullanacaklar ve en geç 23 Aralık’ta karar Senatoya girmiş olacak. 6 Ocak’ta da başkan resmileşecek. 5 Ocak’ta Georgia eyaletinde yapılacak olan seçim Senato’nun da kimin kontrolünde olacağını belirleyecek. Demokrat parti seçimi kazanmış olsa da Temsilciler Meclisinde fark daraldı, Senatoyu da kazanamamış görünüyorlar. Bu durum seçim öncesi anlatılan hikaye ile çelişiyor ve partinin bölünmesine kadar gidecek bir fikir ayrılığını da tetikleyecektir. Senato şayet Cumhuriyetçilerde kalırsa 2022 ara seçimleri öncesinde 2021 yılında önce Biden’ı zor durumda bırakmak için ufak bir mali pakette direnebilirler ki bunu ekonomi ve piyasalar için negatif bir gelişme olarak gerçekleşir.
Bu neden global makro raporları okuduğumuzda ülkelerin verdiği aşı siparişi, halkların aşıya yaklaşımı, aşı tesislerinin sıklığı, soğuk hava zincirlerinin yeterliliği gibi pek çok dinamik sıralanarak ülkeler arası bir sıralama yapılıyor.Gelişmekte olan ülkeler büyümenin kritik olduğu bir dönemde faiz artırıyor. Şayet organik büyüme hızla sağlanamazsa faiz artışları ayak bağı olmaya başlayacak. Sadece ülkelerin kendi dinamikleri değil yakından ilişkili oldukları ana ekonomik blokta neler olduğu da önemli.
Bu açıdan Avrupa Birliğinde hastalığın seyri bizim için de çok kritik olacaktır. Kısacası alışa geldiğimiz faiz-kur ilişkisinin ötesinde dinamikler değerlendirilerek yatırım kararlarının alındığı bir döneme giriyoruz.
Aralık ayı Fed ve ECB’nin harekete geçme potansiyelini de taşıyor. Ancak para politikaları mali genişleme paketinin yerini tutamaz. Bu nedenle 11 Aralık'tan önce iki partinin anlaşması ve 2021 yılında da ikinci bir genişleme paketinin devreye girmesi kritik.
Aşı ve ortaya çıkardığı stratejiler 2021 yılının genelinde ekonomik daralmalar anlamına geliyor. Şimdiden açıklanan ekonomik önleml paketleri daha verimli olarak kullanılmalı.
İşlerimiz daha da zorlaşacak, gelecek krizleri iyi yönetmeliyiz.